Το διαζύγιο στο Ιράν

Με αφορμή την καινούρια ταινία του Asghar Farhadi, να προτείνω το Divorce Iranian Style των Kim Longinotto και Ziba Mir-Hosseini ένα ντοκυμαντέρ με θέμα το διαζύγιο στο Ιράν που παρουσιάζει διάφορες υποθέσεις διαζυγίων στις αίθουσες του δικαστηρίου. Οι καταστάσεις μοιάζουν πολύ με αυτές που παρουσιάζονται στο «Ένας Χωρισμός», μόνο που τα ζευγάρια που εμφανίζονται εδώ είναι μάλλον χαμηλότερης κοινωνικής τάξης και λιγότερο πολιτισμένα στους καυγάδες μεταξύ τους. Και οι καταστάσεις είναι πιο ακραίες, πχ. δεκαεξάχρονη θέλει να χωρίσει το σαραντάχρονο σύζυγό της. Οι σκηνοθέτες δεν δίνουν πολλές επεξηγήσεις, αλλά εξηγούν τα πολύ βασικά, όπως για το χρηματικό ποσό που είναι υποχρεωμένος να δώσει ο άντρας στην πρώην γυναίκα του αφού την χωρίσει, το ποσό αυτό είναι προκαθορισμένο από το συμβόλαιο που γίνεται υποχρεωτικά σε κάθε μουσουλμανικό γάμο. Βέβαια δε μαθαίνουμε πολλά άλλα σημαντικά όπως τι γίνεται ακριβώς με την επιμέλεια των παιδιών, αλλά το θέμα του ντοκιμαντέρ δεν είναι τόσο η διαδικασία του διαζυγίου και η εφαρμογή των ισλαμικών νόμων στο σημερινό Ιράν, αλλά τα πορτραίτα των δυναμικών και συχνά αστείων γυναικών που αγωνίζονται να πάρουν διαζύγιο. Με πολύ χιούμορ!
Εδώ ολόκληρο: http://video.google.com/videoplay?docid=7607777740102230188

Την ταινία του Φαραντί τώρα, την περίμενα με αγωνία και δεν απογοητεύτηκα όταν την είδα, αλλά δεν καταλαβαίνω γιατί προκάλεσε τόσο ενθουσιασμό. Όπως και στις άλλες ταινίες του σκηνοθέτη, οι ήρωες αντιμετωπίζουν διλήμματα που συχνά είναι λίγο τραβηγμένα. Για χάρη της δημιουργίας διλήμματος, το σενάριο γίνεται υπερβολικό, με τη συσσώρευση απίθανων καταστάσεων. Και άλλα στοιχεία όπως προοικονομίες, αποκαλύψεις, μικρές λεπτομέρειες που φέρνουν τη λύση του μυστηρίου, διάλογοι καθοριστικοί για την εξέλιξη κτλ. δε μου αρέσουν προσωπικά.
Εδώ υποθέτω ότι το βασικό δίλημμα είναι: προτιμάς να μείνεις και πολεμήσεις για το δίκιο σου έστω με αθέμιτα μέσα ή συμβιβάζεσαι για να ξεμπερδέψεις και να φύγεις;
Πάντως ο «Χωρισμός» είναι κάτι παραπάνω από τη συσσώρευση διλημμάτων και δύσκολων αποφάσεων.
Είναι χαρακτηριστική η έμμεση αλλά σαφής κριτική στη θρησκεία. Η Ραζιέ  είναι εκνευριστικά θρησκόληπτη και αναρωτιέται αν είναι αμαρτία να ακουμπήσει τον ανοϊκό παππού που τα 'χει κάνει επάνω του. Αργότερα βάζει σε τόσους μπελάδες μια οικογένεια και αντιλαμβάνεται ότι μπορεί κάτι να μην πάει καλά μόνο όταν θα μπουν «βρώμικα χρήματα» στο σπίτι, γρουσουζιά για την κόρη της. Είναι αυτή και ο άντρας της το σύμβολο του θρησκευόμενου και παραδομένου στις προλήψεις φτωχού λαού; Ενός λαού με το νόμο στο μέρος του θεωρητικά, αλλά στην πραγματικότητα το ίδιο φυλακισμένου. Και η μεσαία τάξη με την κλασσική υποκρισία. Και επίσης σε αδιέξοδο.
Σε όλες τις ταινίες του Φαραντί είναι χαρακτηριστικές οι εικόνες που συνήθως επιλέγονται και για τα πόστερ με ανθρώπους πίσω από κάγκελα. Ποτέ δεν είναι κάγκελα φυλακής, συνήθως είναι αθώες καγκελόπορτες αλλά ο σκηνοθέτης δείχνει ξεκάθαρα τι πιστεύει για τη θέση των ηρώων του.
Η σχέση του Ναντέρ με τον πατέρα του είναι από τα πιο ενδιαφέροντα στην ταινία, γιατί ο Ναντέρ φαίνεται να τον αγαπάει πραγματικά και δεν τον χρησιμοποιεί απλά σαν πρόσχημα για δικαιολογήσει τις αποφάσεις του. Η σκηνή όπου αποφασίζει να τον πάρει από το ιατρείο χωρίς να εξεταστεί από γιατρό (ιατροδικαστή) ήταν συγκινητική.
Πολύ θα ήθελα να ξέρω τι προβλέπει ο νόμος για το φόνο (αρσενικού) εμβρύου 4,5 μηνών και πόσο σχετίζονται οι ποινές για δολοφονία με την ηλικία του θύματος.


Επειδή η ταινία είναι τόσο δημοφιλής είχα την ευκαιρία να διαβάσω και πάλι σε κριτικές διάφορες περίεργες αντιλήψεις για το Ιράν, που αποδεικνύουν πόσο άσχετοι είναι οι περισσότεροι αλλά δε σκέφτομαι να γράψω Λανθασμένες αντιλήψεις για το Ιράν Νο2 ;-)

Δε μπορώ να αντισταθώ τον πειρασμό να φανταστώ πως θα είχε διαμορφωθεί η βασική ιδέα σε μια πχ ευρωπαϊκή ταινία: Η πανέμορφη αποκλειστική, μόλις έμενε μόνη στο σπίτι θα 'τρεχε στην κρεβατοκάμαρα να θαυμάσει το γυμνασμένο της σώμα στον τεράστιο καθρέπτη. Κάποια στιγμή η χημεία της με τον Ναντέρ θα οδηγούσε σε γραφικό σκληρό σεξ. Για να συναντήσει το μυστικό της εραστή -έναν έμπορο ναρκωτικών-θα έφευγε κρυφά από το σπίτι αφήνοντας το γέρο δεμένο. Ο Ναντέρ θα την χτυπούσε όχι επειδή παραλίγο να πεθάνει ο πατέρας του, αλλά από ακαταλάγιαστο πάθος. Η Σιμίν, βλέποντας τον πρώην της με άλλη γυναίκα αρχικά θα έκανε σεξ με άλλον άντρα δήθεν για να τον ξεχάσει, αργότερα όμως, όταν καταλάβει ότι κινδυνεύει η ζωή του (και της κόρης τους) από τη διαβολική νοσοκόμα και τον αλήτη εραστή, θα έπαιρνε την κατάσταση στα χέρια της. Το γέρο εννοείται θα τον βλέπαμε μόνο λίγα δευτερόλεπτα, εκτός αν αυνανίζεται ή δέχεται την τακτική επίσκεψη γηραιάς πόρνης οπότε θα γίνει κι αυτός ολοκληρωμένος χαρακτήρας. Ορίστε ένα σενάριο που θα μπορούσε με λίγες τροποποιήσεις να γίνει από τσόντα μέχρι θρίλερ του χόλιγουντ ή ινδικό μελόδραμα, και φυσικά σινεφίλ ταινία ευρωπαίου/ασιάτη δημιουργού!